Pobl

“A Vision and a Venture” Dyma’r tudalennau Saesneg o’r llyfryn a ysgrifennwyd gan Gwynfor Phillips. Mae’r crynodeb diddorol hwn o beth o hanes Talog yn tynnu sylw at arwyddocâd Thomas Thomas a sefydlodd y siop ac a fu’n allweddol wrth sefydlu Capel Bethania. Bu farw ef a’i deulu ym 1854 ar ôl iddo gontractio tyffws ar daith i Felinau Swydd Gaerhirfryn.

Pan adawodd Mair Davies yr ysgol yn Cwmogor, yn 13 oed, aeth i fyw gyda’i modryb a’i hewythr ym Mhantdwrgns, Talog, gan fyw yno am 9 mlynedd. Fodd bynnag, yn angladd ei thad teimlai fod yn rhaid iddi helpu pobl dramor, a chynigiodd ei hun i Wasanaeth Cenhadol y Bedyddwyr.

Aeth i hyfforddi i’r Rhondda, Caerfyrddin, a Llundain.Bu Mair yn gweithio fel cenhades gyda’r Bedyddwyr yn India rhwng 1927 a 1967. Fe’i disgrifiwyd fel y Fam Theresa, yn helpu’r gwan a’r tlotaf. Mae llawer o bobl Talog yn ei chofio pan ddeuai’n ôl i’r ardal mewn dillad Indiaidd, gyda’i merch fabwysiedig, Shontu. Mae wedi’i chladdu yng Nghapel Bethania

Darparodd Jeni Molyneux hefyd wybodaeth (yn Saesneg) am John Harries (1793-1879) a oedd yn ymwneud â Therfysgoedd Rebeca.

Ganed John Harries yn Newchurch gerllaw ar 3ydd Mawrth 1793 i Solomon Harries (1762 – 1844) a’i wraig Elizabeth John (1755 – 1835). Priododd Mary James ar y 18fed o Fai 1820 pan oedd yn 27 oed. Ar gyfrifiad 1841 roeddynt yn byw ym Melin Sarne, Talog. Roedd Mary yn 50 oed, John 45, a’u dau blentyn, Harri 12, ac Elizabeth 14.

• Yr oedd eu merch Anne yn briod a Jacob Jones, ac yr oeddynt yn byw ar fferm Rhydd-y-garreg-ddu yn Nhalog.

• Yr oedd eu merch Sophia yn briod a William Davies, ac yn byw yn Posty Uchaf, y ffermdy lle ganwyd ei mam, Mary.

• Priododd eu merch Elizabeth John Philipps o’r Esgerfa

Bu gwraig John Harries, Mary, ei rhagflaenu ar 22 Chwefror 1842. Bu John Harries ei hun farw o ‘cancer of the lip’ yn 86 oed ar 16 Awst 1879 yng Nghilcrug, Abernant. Yr oedd Margaret Davies, ei wyres, yn bresenol ar ei farwolaeth.

Rhoddwyd profiant i David Davies, cowper Talog, a John Davies. Yn ei ewyllys 1af Ebrill 1878 mae John Harries yn gadael £150 i’w fab hynaf Henry Harries, a oedd yn byw yng Nghaliffornia, ac arian i’w blant eraill.

Darparodd Jeni y llun diddorol hwn o ddisgynyddion John Harries a oedd yn byw yn America.